Κυριάκος de Pizicolli, Ώ λαμπρά Λακωνική πόλις Σπάρτη

Το τραγικό ποίημα του Ιταλού αρχαιολάτρη, ανθρωπιστή και πληθωνιστή Κυριάκου de Pizicolli του Καλαβρού (1391 – 1452), που συνέγραψε τον Αύγουστο του έτους 1447, στεκόμενος με θλίψη εμπρός στα ερείπια της πάλαι ποτέ ενδόξου Σπάρτης.

(περιέχεται στην «Επίτομο Ιστορία των Σπαρτιατών», του Βλάση Γ. Ρασσιά)

«Alma citta Laconica Spartana
gloria de Grecia gia del mondo exemplo
d’arme, e de castita Gimnasio e Templo
e d’ogni alma virtu specchio e fontana,

Se politia costumi e legge humana,
con l’altre tuoi moral virtu contemplo,
puoi te remiro in Eurotia extemplo
exclamo al cuor dell’alma tua Diana:

Dov’el tuo bon Licurgo, ove Dioscori
divi Gemelli, Castore et Polluce,
Anaxandrida, Orthriada et Gilippo,
Euriste e Leonida, ove demori

Atride et Pausaniae chiaro Duce
Lisandro, Aristo, Agesilao et Xanthippo,
Non Roma ma el secol vil nostro ad confino
L’ avvolte in Mysithra sub Constantino».

«Ώ λαμπρά Λακωνική πόλις Σπάρτη
κλέος της Ελλάδος και του κόσμου όπλων παράδειγμα,
της σωφροσύνης Γυμνάσιο και Τέμενος
και της κάθε άλλης αρετής πηγή και ένοπτρον,

Τα θέσμια της Πολιτείας σου και τους νόμους,
με τις άλλες ηθικές αρετές σου σαν ανασκοπώ,
και μετά δίπλα στον Ευρώτα σε κοιτάζω
ανακράζω προς τον χώρο της Αρτέμιδός σου:

Πού είναι τώρα ο αγαθός Λυκούργος σου, οι Διόσκουροι
Θεϊκοί Δίδυμοι, Κάστωρ και Πολυδεύκης,
ο Αναξανδρίδας, ο Ορθρυάδης και ο Γύλιππος,
Ευρυσθένη και Λεωνίδα πού τώρα κατοικείτε;

Και ώ Ατρείδα και Παυσανία, λαμπρέ άρχων,

Λύσανδρε, Αρίστων, Αγησίλαε και Ξάνθιππε.

Όχι η Ρώμη, αλλά οι καιροί και η αθλιότης

των τωρινών γενεών σε μετέβαλαν

σε Μυζηθρά υπό τον Κωνσταντίνο».

Σπάρτη, Αύγουστος του 1447

Περιηγητής Κυριάκος de Pizicolli, ο Καλαβρός (1391 – 1452),
Ένα συγκλονιστικό επίγραμμα του Ιταλού περιηγητού του 15ου αιώνος Κυριάκου του Καλαβρού, ο οποίος είχε σημειώσει στα γραπτά του και το ότι «οι Δελφοί ονομάζονται Καστρί από τον μωρό εντόπιο όχλο που αγνοεί τι είδους χώματα πατάει».. Η νεοελληνική απόδοση είναι του Βλ. Ρασσιά με βάση την ελληνική μετάφραση του 15ου αιώνος η οποία από τον ιστορικό Λάμπρου αποδίδεται στον ίδιο τον Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα (πηγή: περιοδικό ΔΙΙΠΕΤΕΣ)