«Ελευθερία, Δυστυχία, Ακατονόμαστο»

Σε μια κοινωνία διαιρεμένη σύμφωνα με τον κάθετο άξονα της εξουσίας ανάμεσα σε κυρίαρχους και κυριαρχούμενους, οι σχέσεις που ενοποιούν τους ανθρώπους δεν μπορούν να αναπτυχθούν ελεύθερα, εν ελευθερία. Ο πρίγκιπας, ο δεσπότης ή ο τύραννος, εκείνος που ασκεί την εξουσία, το μόνο που επιθυμεί είναι η ομόφωνη υπακοή των υπηκόων του. Εκείνοι που ανταποκρίνονται στις προσδοκίες του και πραγματοποιούν την επιθυμία του να εξουσιάζει, δεν το κάνουν λόγω του τρόμου που τους εμπνέει, αλλά επειδή υπακούοντας, πραγματοποιούν την επιθυμία τους να υποταχθούν. Η αποφυσικοποίηση αποκλείει την ανάμνηση της ελευθερίας και, κατά συνέπεια, την επιθυμία επανάκτησή της. Κάθε διαιρεμένη κοινωνία είναι συνεπώς προορισμένη να διαρκέσει. Η αποφυσικοποίηση εκφράζεται συγχρόνως στην περιφρόνηση που νοιώθει αναγκαστικά εκείνος που διατάζει γι΄αυτούς που τον υπακούουν και στην αγάπη των υπηκόων για τον πρίγκηπα, στη λατρεία που ο λαός τρέφει στο πρόσωπο του τυράννου. Έτσι αυτή η ροή αγάπης που ακατάπαυστα αναβλύζει από τα κάτω για να φτάσει πάντοτε ψηλά, αυτή η αγάπη των υπηκόων για το αφεντικό, αποφυσικοποιεί εξίσου τις σχέσεις ανάμεσα στους υπηκόους. Αποκλειόμενοι από κάθε ελευθερία, αυτοί αποδέχονται το νέο νόμο που κυβερνά την κοινωνία: πρέπει ν΄αγαπάμε τον τύραννο.

Δεν υπάρχει μια αντίρροπη τάση της παράβασης του νόμου. Ο καθένας επαγρυπνεί για το σεβασμό του νόμου, ο καθένας κρίνει τον πλησίον του μονάχα για την πίστη του απέναντι στο νόμο. Η αγάπη για το νόμο – ο φόβος της ελευθερίας – κάνει τον καθένα από τους υπηκόους συνεργό του πρίγκιπα: η υπακοή στον τύραννο αποκλείει την φιλία ανάμεσα στους υπηκόους.

Τι προκύπτει λοιπόν από τις αδιαίρετες κοινωνίες, τις κοινωνίες δίχως τύραννο, τις πρωτόγονες κοινωνίες; Αφήνοντας να εκδηλωθεί η ουσία τους η συνυφασμένη με την ελευθερία, αυτές δεν μπορούν να επιζήσουν δίκαια παρά μέσω της ελεύθερης άσκησης των ελεύθερων σχέσεων μεταξύ ίσων. Κάθε σχέση άλλης φύσεως είναι, κατ΄ουσία, αδύνατη, αφού είναι θανατηφόρα για την κοινωνία.

Η ισότητα δεν επιθυμεί παρά τη φιλία, η φιλία δεν υπάρχει παρά μόνο στην ισότητα. Ο Λα Μποεσί μάλλον δεν είχε ακούσει αυτό που λένε, στα πιο ιερά τους τραγούδια, οι σημερινοί Ινδιάνοι Γκουαρανί, γηρασμένοι αλλά δυσκολομεταχείριστοι απόγονοι των «νέων λαών» μιας άλλης εποχής. Ο μεγάλος θεός Ναμαντού αναβρύζει από τα σκότη και επινοεί τον Κόσμο. Κάνει έτσι ώστε να γεννηθεί για πρώτη φορά η Λέξη, κοινή ουσία θεών και ανθρώπων. Αποδίδει στην ανθρωπότητα το πεπρωμένο να φιλοξενήσει τη Λέξη, να υπάρχει σ΄αυτήν και να είναι το καταφύγιο της. Προστάτες της λέξης και προστατευόμενοι απ΄αυτήν: αυτοί είναι οι άνθρωποι, όλοι εξίσου εκλεκτοί των θεών. Η κοινωνία είναι η ευτυχία του κοινού καλού που είναι η Λέξη. Θεσμισμένη ίση κατόπιν θεϊκής απόφασης φυσικά. -η κοινωνία προσομοιάζει με τον ένα μόνο, είναι δηλαδή αδιαίρετη: έτσι δεν μπορεί να υπάρξει παρά το Mborayu, η ζωή της φυλής και η θέληση της να ζήσει, η φυλετική αλληλεγγύη των ίσων, το Mborayu: η φιλία, τέτοια ώστε η κοινωνία που πάνω της έχει θεμελιωθεί να είναι μια, τέτοια που οι άνθρωποι αυτής της κοινωνίας να είναι όλοι ένας.

- Pierre Clastres

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από κείμενο του Pierre Clastres «Ελευθερία, Δυστυχία, Ακατονόμαστο» το οποίο κυκλοφόρησε στην Αθήνα την άνοιξη του «1999″ από τις εκδόσεις: Ελευθεριακή Κουλτούρα.